Μια «χωρίς νόημα» συνάντηση .....

Της Μικαέλλας Λοίζου

-

Πάνε στη Νέα Υόρκη με βάρκα την ελπίδα…. του Ντάουνερ!

Χωρίς να έχει καταγραφεί πρόοδος αλλά, αντιθέτως, μετά από απανωτά πισωγυρίσματα στη διαδικασία, οδεύουν ο Πρόεδρος Χριστόφιας και ο Ντερβίς Έρογλου στο Long Island

Ο Πρόεδρος Χριστόφιας το έθεσε όσο πιο απλά μπορούσε, όταν δήλωνε πως η νέα τριμερής συνάντηση στο Green Tree, που είναι προγραμματισμένη για τις 22-24 Ιανουαρίου, δεν έχει κανένα νόημα. Αυτό που, βεβαίως, δεν ξεκαθάρισε, είναι γιατί αποδέχθηκε την πρόσκληση να μεταβεί, ενώ ο ίδιος παραδέχθηκε ότι έτσι έχουν τα πράγματα. Ωστόσο, όσο και να φωνάζουν τα κόμματα στην αυριανή συνάντηση του Εθνικού Συμβουλίου, όσες προειδοποιήσεις κι αν απευθύνουν και όσες εκκλήσεις κι αν κάνουν, όπως φαίνεται η απόφασή του είναι αμετάκλητη. Με δεδομένο το γεγονός πως οι δεσμεύσεις δεν τηρήθηκαν και πως η συνάντηση θα αποτελέσει αξιολόγηση άλλης μιας αποτυχίας, τα σενάρια που κυριαρχούν έχουν όλα χροιά αρνητική.

Τα core issues

Στο Green Tree 2 οι συμμετέχοντες θα επικεντρωθούν στα ουσιώδη θέματα. Όπως έχει παγιωθεί στη διαπραγματευτική διαδικασία, ως core issues αναφέρονται τα ζητήματα εκείνα που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του κάθε κεφαλαίου, που ενδεχόμενη σύγκλιση θεωρητικά θα δημιουργήσει τη βάση και τις προϋποθέσεις για περαιτέρω συμφωνίες στα λιγότερο ουσιώδη και στις λεπτομέρειες έκαστης πτυχής του Κυπριακού. Τα ΗΕ προσδιορίζουν τον αριθμό των θεμελιωδών ζητημάτων σε 20.

Σύμφωνα με δήλωση του Ντάουνερ στο ΚΥΠΕ, «υπάρχουν τρία καλάθια: θέματα που έχουν συμφωνηθεί, θέματα στα οποία υπάρχουν συγκλίσεις και θέματα όπου υπάρχουν διαφορές». Όπως διαμορφώνεται το σκηνικό στις συνομιλίες, σε επίπεδο κεφαλαίων, κανένα δεν θεωρείται «κλειστό», δηλαδή να έχουν συμφωνηθεί όλες του οι πτυχές, αν και σε πολύ καλό δρόμο βρίσκεται η Οικονομία. Απ’ εκεί και πέρα, υπάρχουν αρκετές συγκλίσεις στο κεφάλαιο της ΕΕ, αν και εκκρεμούν σημαντικά ζητήματα και ορισμένες συγκλίσεις στη Διακυβέρνηση, που όμως η σημαντικότερη πτυχή της, αυτή του διαμοιρασμού εξουσιών, δεν έχει μέχρι στιγμής επιτυχή κατάληξη. Περιουσιακό, Εδαφικό και Ιθαγένεια (έποικοι) παραμένουν κεφάλαια με τεράστιες αποκλίσεις.

Ενδεχόμενο παράτασης μέχρι την επισημοποίηση του αδιεξόδου

Επί της ουσίας, αυτό που προκύπτει, είναι ότι η διαπραγματευτική διαδικασία έχει πολύ μικρές πιθανότητες επιτυχίας, χωρίς, ωστόσο, αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να θεωρηθεί σίγουρο πως πρόκειται να καταρρεύσει. Άλλωστε, από τα πρώτα κιόλας στάδιά τους, οι συνομιλίες αυτές ήταν προβληματικές. Δεν υπήρξε ποτέ κοινή βάση, υπό την έννοια ότι έκαστη πλευρά απέδιδε διαφορετική ερμηνεία στο τι σημαίνει «διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία», παρόλο που είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων στο λεκτικό αυτό. Επίσης, σε μεγάλο βαθμό, η διαδικασία βασίστηκε, στα πρώτα της στάδια, στη φιλία που είχαν ο Δημήτρης Χριστόφιας και ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στο παρελθόν και στην καλή πρόθεση που αναμενόταν αυτό να δημιουργήσει.

Στην πορεία, οι συνομιλίες αναλώθηκαν -σχεδόν κατά το ήμισυ- στη Διακυβέρνηση, η οποία παραμένει μεγάλο αγκάθι. Πάντα, όμως, και παρά τα προβλήματα που διογκώνονταν και σε καμία περίπτωση δεν περιορίζονταν, τα ΗΕ κατάφερναν να διατηρούν τη διαδικασία ζωντανή. Συνεπώς, το αδιέξοδο, αν και είναι η πιο λογική εξέλιξη, υπό τις περιστάσεις, δεν είναι απαραιτήτως και η μοναδική επιλογή, αφού ο Ντάουνερ και ο Πάσκο έδειξαν, μέχρι στιγμής, ότι προτιμούν να συντηρούν τις διαπραγματεύσεις -έστω «εγκεφαλικά νεκρές»- στον αναπνευστήρα, παρά να τις στείλουν στο νεκροτομείο.

Στη βάση των προηγούμενων περιπτώσεων, λοιπόν, δεν αποκλείεται, τελικά, τα ΗΕ να επιδιώξουν να δώσουν άλλη μια παράταση -αναγκαστικά την τελευταία αν όλα τελειώνουν στην Προεδρία- στις δύο πλευρές, για να έρθουν σε συμφωνία στα core issues. Θα πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι αυτό δεν σημαίνει ότι θα καταφέρουν να τα επιλύσουν. Αντιθέτως, η φθορά, όπως έχει μέχρι στιγμής φανεί, βαθαίνει τα χάσματα και δεν σμικρύνει τις αποστάσεις.

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο, άλλωστε, θεωρούν ότι όσο ο Έρογλου συνεχίζει με τα ίδια μυαλά και συνομιλεί με απώτερο στόχο τα θεμελιώδη ζητήματα να συζητηθούν στη διεθνή διάσκεψη, όση διαπραγμάτευση και να γίνει, οι συνομιλίες δεν πρόκειται να προχωρήσουν, δεδομένου ότι ο Πρόεδρος κηρύττει ότι δεν έχει πρόθεση να προβεί σε νέες, μεγάλες υποχωρήσεις. Συνεπώς, αν και παραμένει ανοιχτό το σενάριο να συνεχιστεί, υπό την παρούσα μορφή, η διαπραγμάτευση μέχρι τον Απρίλιο και σε ένα Green Tree 3 να αποφασισθεί το μέλλον της, θα συνεχίσει να μην υπάρχει νόημα.

Το άλλο βασικό πρόβλημα της παράτασης είναι ότι θα πρέπει σχεδόν αμέσως να ακολουθήσει πολυμερής κι αμέσως μετά την πολυμερή δημοψηφίσματα (στη βάση της πρόθεσης όλα να τελειώσουν πριν από την 1η Ιουλίου), σενάριο που παραπέμπει στις εφιαλτικές συνθήκες του 2004, με την ΕΕ και πάλι στον παρανομαστή. Υπάρχει, βέβαια, και η επιλογή της παράτασης μέχρι το 2013 και της συνέχισης των συνομιλιών μετά τις προεδρικές εκλογές. Υπάρχει, όμως, πρόθεση για κάτι τέτοιο; Και ευνοείται αυτό το σενάριο από το διεθνή παράγοντα;

Αδιέξοδο και blame game;

Παρά το γεγονός πως η παράταση δεν αποκλείεται ως επιλογή, το αδιέξοδο συνεχίζει να υφίσταται ως μια πολύ υπαρκτή πιθανότητα, αφού τα πράγματα ορθολογιστικά εκεί οδηγούνται. Σε μια τέτοια περίπτωση, αυτό που θα πρέπει να φροντίσει να κάνει ο Πρόεδρος Χριστόφιας είναι να αποσείσει από την πλάτη της ελληνικής πλευράς όσες περισσότερες ευθύνες μπορεί, αποδίδοντάς τες ταυτόχρονα στους Τούρκους. Θα πρέπει, δηλαδή, να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που να καταδεικνύουν ότι η παραγωγική πλευρά στο τραπέζι ήταν η δική μας και η αντιπαραγωγική η τουρκική, ώστε να υπάρξουν οι λιγότερες δυνατές συνέπειες.

Όπως μας επισήμανε αρμόδια πηγή, σε περίπτωση κήρυξης αδιεξόδου «δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια αντίδρασης, αυτό που πρέπει να κάνεις σωστά είναι το blame game». Και με την Τουρκία να φιγουράρει ως η πλευρά που είναι πρόθυμη να δεχθεί χρονοδιάγραμμα, επιδιαιτησία και γεφυρωτικές προτάσεις, σε αντίθεση με την «ξεροκέφαλη» ελληνική πλευρά, τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά…

Η λύση της μέσης γραμμής

Μια εντύπωση που «παίζει» πολύ στον πολιτικό κόσμο αυτές τις ημέρες είναι το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί η κωδικοποίηση των θέσεων των δύο πλευρών, στην οποία προβαίνουν οι διαπραγματευτικές ομάδες αυτές τις ημέρες, με σκοπό να δημιουργηθεί ένα «πλαίσιο μέσα στο πλαίσιο», για επίλυση των core issues. Δηλαδή, οι θέσεις που προσδιορίζει η κάθε πλευρά ως αποδεκτές, να δημιουργήσουν ένα διαπραγματευτικό πλαίσιο, στο οποίο θα έρθουν τα ΗΕ να τραβήξουν μια μέση γραμμή, για να δημιουργήσουν συνθήκες συγκλίσεων.
Ένα μοντέλο εκ του σύνεγγυς συνομιλιών, όπως αυτό που εφαρμόστηκε στο Green Tree 1, θα ευνοούσε ένα τέτοιο σενάριο.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η πλευρά μας δηλώνει αποφασισμένη να απωθήσει οποιεσδήποτε προσπάθειες του Ντάουνερ και της παρέας του να λειτουργήσουν γεφυρωτικά, ενώ η τουρκική πλευρά είναι ανοιχτή.

Η πρακτική αυτή κρίνεται άκρως επικίνδυνη, υπό την έννοια ότι μπορεί να προκαλέσει τη μετατροπή των προηγούμενων παραχωρήσεων του Προέδρου (όπως το πακέτο εκ περιτροπής προεδρία-σταθμισμένη ψήφος) σε νέα διαπραγματευτική συντεταγμένη και ως εκ τούτου η μέση γραμμή να βρίσκεται μερικά βήματα ακόμα πιο πέρα, κάτι που συνιστά περαιτέρω υποχώρηση. Το κυβερνητικό στρατόπεδο δηλώνει απρόθυμο να υποκύψει σε μια τέτοια πρακτική. Έχει, όμως, τη δύναμη να το αποτρέψει;

Το σενάριο της πολυμερούς

Δεν είναι μυστικό ότι οι Τούρκοι ευνοούν τη «μετακόμιση» εσωτερικών πτυχών του Κυπριακού, και δη το Εδαφικό, σε μια πολυμερή διάσκεψη. Δεν είναι επίσης μυστικό ότι ο Πρόεδρος Χριστόφιας αρνείται πεισματικά κάτι τέτοιο, δηλώνοντας ότι θα αποδεχθεί πολυμερή, μόνο όταν βρισκόμαστε σε ακτίνα λύσης και εκκρεμούν η ασφάλεια και οι εγγυήσεις. Τα ΗΕ αμφιταλαντεύονται μεταξύ των δύο θέσεων. Μέχρι τώρα, λόγω των συνεχών παρατάσεων που έπαιρνε η διαδικασία, ουσιαστικά το παιγνίδι «κέρδιζε» η ελληνική πλευρά. Θα είναι, όμως, η ίδια η θέση τους, αν η επιλογή είναι μεταξύ πολυμερούς και κήρυξης αδιεξόδου;

Αν, δηλαδή, η πολυμερής παρουσιάζεται ως η μόνη ευκαιρία επιτυχίας της διαδικασίας;

Η Κυβέρνηση θεωρεί το σενάριο αυτό εφιάλτη και τονίζει ότι δεν πρόκειται να το αποδεχθεί. Σε πολυμερή, υπογράμμισε επανειλημμένως, θα πάει μόνο αν οι συνθήκες το επιτρέπουν και μόνο με τη σύνθεση που η ίδια επιθυμεί. Θα έχει, όμως, επιλογή; Κυβερνητικές πηγές θεωρούν ότι για να υλοποιηθεί μια πολυμερής, θα πρέπει να έχει τη σύμφωνο γνώμη του ΣΑ του ΟΗΕ, εκεί όπου οι φίλα διακείμενες χώρες και κυρίως η Ρωσία, θα μας βοηθήσουν, αν τους το ζητήσαμε. Κι αυτό γιατί ερμηνεύει το ενδεχόμενο αυτό ως αλλαγή στους όρους της αποστολής των ΗΕ, που χρειάζεται έγκριση.

Άλλες πηγές, ωστόσο, δεν έχουν την ίδια νομική προσέγγιση και πιστεύουν ότι ο Μπαν Κι Μουν έχει δικαίωμα να συγκαλέσει πολυμερή, χωρίς να ρωτήσει κανέναν, συμπεριλαμβανομένων των δύο μερών. Η ελληνική πλευρά, βεβαίως, θα μπορούσε να αρνηθεί να πάει. Σε μια τέτοια περίπτωση, όμως, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να κερδίσει το blame game που θα ακολουθήσει σε περίπτωση ναυαγίου ή το δημοψήφισμα σε περίπτωση επιτυχίας.

Το μόνο σίγουρο είναι πως πολυμερής υπό τις υφιστάμενες συνθήκες (με… διάπλατα ανοιχτά τέσσερα κεφάλαια) και χωρίς ίχνος πρόθεσης συγκλίσεων στον ορίζοντα, μεταφράζεται σε Μπούργκενστοκ και χειρότερα. Και ο λαός, πλέον, λιγότερο εύκολα θα υποκύψει στις όποιες απειλές εντός και εκτός, μιας και η εμπειρία του σχεδίου Ανάν έδειξε πως στην πολιτική όλα είναι ρευστά και η τελευταία ευκαιρία είναι τελευταία μέχρι την επόμενη φορά. Και με τις συναθροίσεις συμφερόντων πάνω από την Κύπρο να βρίσκονται σε διαδικασία μεταβολής, ευκαιρίες θα υπάρξουν, ακόμη και στο ενδεχόμενο ενός νέου «όχι».

 sigmalive/ η σημερινη